زوجيني كه تصميم براي تشكيل زندگي مشترك مي‌گيرند براي داشتن فرزند برنامه‌ريزي مي‌كنند، اما به علت مشكلات فراوان جامعه و تغيير نگرش در سبك زندگي و... تك فرزندي يك انتخاب رايج ميان آنان شده است، به طوري كه چندين سال پيش، داشتن خانواده‌هاي بزرگ مزيت محسوب مي‌شد و اين عمدتا به اين دليل بود كه كودكان در سنين پايين براي كمك به تأمين معاش خانواده شروع به كار مي‌كردند و حتي مي‌توان گفت امروزه برخي ديگر تمايلي براي پدر و مادر شدن ندارند.
البته تك فرزندي علل ديگري هم دارد كه مي‌توان به بالا رفتن سن ازدواج، شاغل بودن مادر، نبود قوانين و امنيت شغلي مناسب براي مادراني كه باردار مي‌شوند، ترس از مسئوليت پذيري، شرايط اقتصادي حاكم بر خانواده‌ها و كوچك شدن محيط خانه در سال‌هاي اخير اشاره كرد.
ترويج اين مسأله از زماني شروع شد كه زوجين گمان كردند با داشتن فقط يك بچه هم خودشان به عنوان والد سود مي‌كنند و هم فرزند يكي يك دانه‌شان مزه زندگي را مي‌فهمد و پرورش يك فرزند در شرايط مناسب را بهتر از بزرگ كردن چند كودك در شرايط نامساعد دانستند، اما گروهي هم مخالف با اين عقيده هستند.
در حقيقت، تك فرزندان تنها، خود محور، لوس و خودخواه هستند؛ آن‌ها هميشه مورد توجه بوده و تمايل بيشتري به بازي با دوستان خيالي دارند. اين افراد در ارتباطات اجتماعي خود با مشكل مواجه مي‌شوند و بيشتر در معرض بيماري هستند، با اين حال اين ويژگي‌ها هميشه در همه تك فرزندان نيست.
برخي از مزاياي داشتن يك فرزند
- كودك به والدين خود بسيار وابسته مي‌شود و رابطه خوبي با آن‌ها دارد.
- تنها كودك توجه پدر و مادرش را به خود جلب مي‌كند.
- كودك مجبور نيست با خواهر و برادر ديگر خود براي جلب توجه والدين رقابت كند.
- كودك با خواهر يا برادر ديگر خود مقايسه نمي‌شود (به عمد يا نه).
- كودك مسئوليت پذير، مستقل و با اعتماد به نفس است.
برخي از معايب داشتن يك فرزند
-كودك كسي را ندارد كه با او بزرگ شود.
- او تحت فشار است تا خوب عمل كند يا در مدرسه و فعاليت‌هاي ديگر بهتر باشد.
- والدين كودك تمايل به مراقبت زياد دارند.
- كودك از توجه زياد ممكن است از دست والدين خسته شود.
- كودك ممكن است زمان بيشتري براي دوست پيدا كردن داشته باشد.
- كودك ممكن است تحت فشار براي مراقبت از والدين مسن قرار گيرد.
- كودك هرگز تجربه داشتن خواهرزاده و برادرزاده را در آينده نخواهد داشت، در حالي كه اين مزايا و معايب عمدتا روي كودك متمركز بوده و والدين نيز از تصميم خود براي داشتن تنها يك كودك، ناراحت هستند.
-اين افراد نمي‌توانند از اشتباهات برادر يا خواهر بزرگ‌تر خود درس و عبرت بگيرند: خواهر و برادر بزرگ‌تر اشتباهات زيادي مرتكب مي‌شوند كه مي‌توانند از آن‌ها الگو بگيرند.
- تك فرزندان دوستي در اطراف خود ندارند: هميشه دوست دارند كسي را داشته باشند كه با آن‌ها بازي كند و هم صحبت شود.
در اين راستا مسعود نويدي مقدم روانشناس در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان، درباره تك فرزندي اظهار كرد: اينكه فردي تنها فرزند خانواده باشد نمي‌تواند تفاوتي ميان ديگر همسالان خود كه در خانواده‌هاي چندفرزندي پرورش پيدا كرده‌اند، ايجاد كند.
وي با استناد به تحقيقات انجام شده و گفته‌هاي پروفسور نيومند روانشناس اجتماعي بيان كرد: هيچ تفاوت بارزي در تك فرزندان با ديگر همسالان خود وجود ندارد مگر در مواقعي...، البته كه آوردن فرزند ديگر بار مسئوليت تك فرزند را كمتر مي‌كند و اكثر تك فرزندان به دنبال برآورده كردن آرزو‌هاي والدين هستند تا آرزو‌هاي خود و اين سبب ايجاد فشار در آن‌ها مي‌شود.
اين روانشناس بر اين باور است كه درصدي از تك فرزندان مستقل و درصدي هم وابسته هستند، اما شكنندگي در آن‌ها وجود دارد و بسياري از اوقات فرصت كمتري براي همدلي و هم صحبتي با كسي را دارند، به خصوص زماني كه والدين سن‌شان بالاتر مي‌رود البته بايد گفت در اسلام هم تاأكيد به توليدمثل شده است و آيه‌هايي مبني بر فرزندآوري وجود دارد.
امروزه تصميم گيري براي والد شدن و برنامه ريزي براي اينكه چند كودك داشته باشيد يك امر مهم است، اما هميشه بايد به خاطر داشته باشيد كه هر كودكي كه پرورش مي‌دهيد مستلزم داشتن مجموعه‌اي از مسئوليت‌ها است حتي اگر در يك خانواده دوست داشتني بزرگ شويد، تضميني نيست كه وقتي نوبت شماست كه فرزندتان را بزرگ كنيد، موفقيت مشابهي داشته باشيد.